Wat is netcongestie (en hoe ontstaat het)?

Wat is netcongestie precies?

Netcongestie betekent dat er te weinig capaciteit op het elektriciteitsnet is om alle vraag en aanbod van stroom tegelijk te verwerken. Er kan sprake zijn van overbelasting bij het afnemen van stroom, of bij het terugleveren ervan. De netbeheerder moet dan maatregelen nemen, zoals het weigeren van nieuwe aansluitingen of het beperken van bestaande aansluitingen. Volgens Netbeheer Nederland groeit het aantal regio’s met congestie snel, vooral in Gelderland, Noord-Brabant, Utrecht en Friesland. Bedrijven in deze gebieden merken dat uitbreidingsplannen of verduurzamingsprojecten vertragen. Belangrijk om te begrijpen: netcongestie betekent niet dat er te weinig energie is, maar dat de infrastructuur — kabels, transformatoren en verdeelstations — niet berekend is op het piekgebruik van vandaag.

Hoe ontstaat netcongestie?

Er zijn meerdere oorzaken die elkaar versterken:

• Versnelde elektrificatie
• Steeds meer bedrijven vervangen gas en diesel door elektrische alternatieven. Dat vergroot de piekvraag enorm.
• Duurzame opwek
• Duizenden bedrijven wekken tegelijk zonne- en windenergie op, wat juist overdag voor overbelasting zorgt.
• Langzame netverzwaring
• Het verzwaren van het netwerk duurt vaak vijf tot acht jaar door vergunningen, personeelstekorten en materiaalproblemen.
• Gebrek aan flexibiliteit
• Iedereen gebruikt of produceert op dezelfde momenten, waardoor korte, extreme pieken ontstaan.

Het resultaat is dat het net op veel plaatsen letterlijk “vol” is. De beschikbare capaciteit is niet flexibel genoeg om pieken op te vangen, waardoor nieuwe aansluitingen of uitbreidingen moeten wachten.

‍Wat betekent netcongestie voor bedrijven?

Voor bedrijven met groei- of verduurzamingsplannen heeft netcongestie directe gevolgen. Volgens TenneT staan inmiddels duizenden bedrijven op een wachtlijst voor uitbreiding of teruglevering. Dat leidt tot:

• Operationele beperkingen
  ‍Machines of laadpalen kunnen niet altijd tegelijk draaien, wat de planning beïnvloedt.
• Hogere kosten
  ‍Piekbelastingen leiden tot hogere transporttarieven en mogelijke boetes bij overschrijding van contractwaarden.‍
• Vertraagde verduurzaming
  ‍Zonnepanelen of warmtepompen kunnen niet optimaal worden benut zonder voldoende transportcapaciteit.

Een concreet voorbeeld: een logistiek centrum met een laadplein en koelinstallaties kan overdag door zonnestroom meer energie opwekken dan het kan terugleveren. Tegelijk stijgt het verbruik in de middagpiek. Zonder slimme sturing ontstaat overbelasting, wat leidt tot productieverlies of hogere kosten.

Wat kost netcongestie jouw organisatie?

De financiële impact van netcongestie is vaak groter dan bedrijven denken. Er zijn drie kostenposten:

• Operationele kosten
• Inefficiënties door stilstand of uitgestelde productie.
• Financiële kosten
• Hogere transporttarieven bij piekverbruik, vaak tienduizenden euro’s per jaar.
• Gemiste opbrengsten
• Zonnepanelen die worden teruggeschakeld leveren minder op. Volgens Energeia missen bedrijven met PV-installaties 5–10% van hun jaaropbrengst.

Een middelgroot bedrijf met een 1 MW-aansluiting kan zo €20.000 tot €50.000 per jaar verliezen, nog los van vertraging in projecten. Toch biedt dit inzicht ook kansen: zodra pieken zichtbaar worden, kun je gericht optimaliseren.

Hoe kun je congestie slim oplossen?

Er zijn vijf praktische strategieën voor het oplossen van netcongestie die bedrijven nu al kunnen toepassen:

1. Peakshaving – pieken afvlakken met batterijopslag of slimme software.
2. Load shifting – verbruik verschuiven naar momenten met minder netbelasting.
3. Capaciteitsbeperkende contracten (CBC) – korting op netkosten in ruil voor flexibiliteit.
4. Lokale opslag en energiehubs – samenwerken met buren om energie te delen of te bufferen.
5. Netcongestie oplossen met slimme sturing met een EMS – data gebruiken om verbruik, opwek en opslag automatisch te optimaliseren.

Volgens RVO kunnen bedrijven met slimme combinaties van deze strategieën hun bestaande aansluiting 20–40% efficiënter benutten. Meer uitleg over hoe een slim EMS dat mogelijk maakt, lees je in de beschrijving van hoe Zympler werkt.

Hoe werkt een slim EMS in de praktijk?

Een slim EMS (energiemanagementsysteem) fungeert als het brein achter je energieverbruik. Het systeem:

• Meet continu verbruik, opwek en opslag.
• Voorspelt pieken op basis van data en weersinformatie.
• Plant automatisch wanneer apparaten laden, ontladen of pauzeren.
• Stuurt assets real-time aan, zodat verbruik binnen veilige grenzen blijft.

Dat maakt het mogelijk om pieken te voorkomen zonder de bedrijfsvoering te beperken. Denk aan een batterij die ’s nachts oplaadt om overdag pieken op te vangen, of laadpalen die slim verdelen over beschikbare capaciteit. Een slim EMS werkt onafhankelijk van hardwareleveranciers en kan dus geïntegreerd worden met bestaande infrastructuur. Zympler onderscheidt zich door de eenvoud en snelheid waarmee bedrijven hun piekbelasting kunnen verlagen zonder complexe implementaties. Bekijk de voorbeelden van slimme EMS-sturing voor meer inzicht.

Welke strategie past bij jouw bedrijf?

De optimale aanpak hangt af van je profiel:

• Kantoren en MKB
  ‍Winst zit vaak in slim laden en het benutten van zonnestroom voor eigen gebruik.‍
• Logistiek en transport
  ‍Grote laadpieken vragen om batterijondersteuning en dynamische planning.‍
• Industrie en productie
  ‍Focus op load shifting en integratie met productieprocessen.

Het begint altijd met inzicht. Analyseer kwartierwaarden, herken patronen en simuleer scenario’s. Een EMS kan vervolgens berekenen wat de impact is van elke maatregel. Dat maakt de stap van inzicht naar actie concreet en meetbaar.

Welke partijen bieden oplossingen tegen netcongestie?

De markt groeit snel en kent diverse spelers. Hieronder een overzicht van enkele relevante partijen met hun sterke punten en beperkingen.

• Sympower
  Voordelen: sterk in industriële omgevingen; helpt bedrijven hun flexibiliteit te verhandelen via marktmechanismen zoals GOPACS en TenneT; bewezen Europees platform.
  Nadelen: minder geschikt voor kleinere locaties; vraagt organisatorische bereidheid om flexibiliteit vrij te geven.
• Zympler
  Voordelen: eenvoudig te implementeren slim EMS gericht op congestiereductie achter de meter; werkt onafhankelijk van leveranciers; combineert meetdata, voorspellingen en realtime sturing.
• Spectral Energy
  Voordelen: gespecialiseerd in lokale energienetten, energiehubs en datavisualisaties; goed voor projecten waarin samenwerking centraal staat.
  Nadelen: relatief complexe implementatie en hogere instapkosten; vooral interessant voor grotere bedrijventerreinen.‍
• GridX
  Voordelen: geavanceerd, API-gestuurd platform met sterke integraties voor batterijen, EV’s en zonnepanelen; schaalbaar voor internationale uitrol.
  Nadelen: focus op ontwikkelaars en technologiepartners; vereist interne IT-capaciteit of integratiepartner.‍
• Equans
  Voordelen: biedt totaaloplossingen met meet- en regeltechniek, onderhoud en infrastructuur; één aanspreekpunt voor technische realisatie.
  Nadelen: meer gericht op fysieke installaties dan op digitale optimalisatie.‍

Hoe kun je vandaag nog beginnen?

Je hoeft niet te wachten op verzwaring van het net. De eerste stappen zijn:

1. Meten – breng pieken en dalen in kaart met bestaande meetdata.
2. Analyseren – bepaal wanneer en waarom pieken optreden.
3. Optimaliseren – plan processen slimmer of gebruik flexibele contracten.
4. Automatiseren – laat een EMS sturen op basis van voorspellingen.
5. Samenwerken – onderzoek mogelijkheden binnen bedrijventerreinen of energy hubs.

Volgens RVO besparen bedrijven die actief sturen gemiddeld 20–35% op energiekosten. Een slim EMS versnelt die winst, omdat het beslissingen automatiseert en direct aanstuurt. Netcongestie is daarmee niet alleen een beperking, maar ook een kans om slimmer, goedkoper en duurzamer te werken. Bedrijven die nu investeren in inzicht en sturing, staan straks vooraan in de energiemarkt van de toekomst.