Welke oplossingen bestaan er tegen netcongestie (en wat leveren ze op)?

Waarom zijn oplossingen tegen netcongestie nodig?

Netcongestie ontstaat doordat vraag en aanbod van elektriciteit steeds vaker samenkomen op dezelfde momenten. Volgens Netbeheer Nederland zitten vrijwel alle regionale netten tegen hun maximale belasting aan. Wachten op uitbreiding kan jaren duren, waardoor bedrijven zelf aan de slag moeten met flexibiliteit. Slimme oplossingen maken het mogelijk om binnen de bestaande capaciteit meer te doen, zonder dat het net overbelast raakt.

Welke typen oplossingen zijn er?

Oplossingen tegen netcongestie zijn grofweg in drie categorieën te verdelen: technische, organisatorische en digitale maatregelen. Vaak levert een combinatie het beste resultaat op.

• Technische oplossingen
  Zoals batterijopslag, slimme laadinfra en energieopslag in warmte of koude.
• Organisatorische oplossingen
  Samenwerking binnen bedrijventerreinen of afspraken over gelijktijdigheid van gebruik.
• Digitale oplossingen
  Sturing via een slim EMS dat verbruik, opwek en opslag voorspelt en optimaliseert.

De kracht ligt in de samenhang: techniek creëert flexibiliteit, organisatie maakt afspraken mogelijk en software zorgt dat het systeem optimaal samenwerkt.

Wat kun je doen bij netcongestie?

1. Peakshaving: pieken afvlakken met slimme sturing

Peakshaving is het afvlakken van verbruikspieken die de aansluiting overbelasten. Dat kan met batterijopslag of software die apparaten tijdelijk aanstuurt. Het voordeel is directe verlichting van het net én lagere transportkosten.

• Voordelen:
  Snelle resultaten, goed schaalbaar, verlaagt piekbelasting en energiekosten.
• Nadelen:
  Investering in hardware of software nodig; effectiviteit hangt af van nauwkeurige sturing.

Meer uitleg over hoe een slim EMS pieken automatisch voorkomt, vind je in de uitleg van Zympler.

2. Load shifting: verbruik verschuiven naar rustige momenten

Load shifting betekent het verplaatsen van energie-intensieve activiteiten naar momenten met minder netbelasting of lagere prijzen. Voorbeelden zijn het ’s nachts laden van voertuigen of het tijdelijk uitstellen van productie.

• Voordelen:
  Geen extra hardware nodig, directe besparing op piekuren, beter gebruik van eigen opwek.
• Nadelen:
  Afhankelijk van operationele flexibiliteit; vraagt discipline of automatisering.

In combinatie met een slim EMS kan load shifting volledig automatisch plaatsvinden op basis van voorspellingen en prijsdata.

3. Lokale energieopslag: balans in eigen beheer

Door energie tijdelijk op te slaan in batterijen, kan een bedrijf het net ontlasten én meer zelf opgewekte energie gebruiken. Volgens RVO levert batterijopslag gemiddeld 10–20 procent energiekostenbesparing op, afhankelijk van de strategie.

• Voordelen:
  Flexibele buffer bij pieken en teruglevering; onafhankelijkheid van netbeheerder.
• Nadelen:
  Hogere investering; vereist veiligheidsvoorzieningen en onderhoud.

Batterijen werken optimaal in combinatie met voorspellende software. Zo kan een EMS beslissen wanneer laden en ontladen het meest rendabel is.

4. Capaciteitsbeperkende contracten (CBC)

Een CBC-contract is een overeenkomst met de netbeheerder waarbij het bedrijf tijdelijk minder capaciteit gebruikt in ruil voor lagere kosten of snellere aansluiting. Deze contracten zijn nieuw, maar winnen snel aan populariteit. Zie de uitleg van Netbeheer Nederland.

• Voordelen:
  Financiële korting; snellere nettoegang; beter benutten van flexibele processen.
• Nadelen:
  Vraagt betrouwbare aansturing om overschrijding te voorkomen; niet geschikt voor alle sectoren.

Een slim EMS helpt hierbij door automatisch binnen de afgesproken grenzen te blijven, zodat je maximaal profiteert zonder risico op boetes.

5. Energy hubs en collectieve oplossingen

Bedrijven kunnen ook samenwerken in zogeheten energy hubs. Hierbij wordt verbruik, opwek en opslag binnen een gebied gecoördineerd. Volgens RVO kunnen zulke samenwerkingen tot 40 procent extra capaciteit opleveren zonder fysieke netverzwaring.

• Voordelen:
  Collectieve efficiëntie; gezamenlijke opslag; kans op subsidie of ondersteuning.
• Nadelen:
  Complexe coördinatie; afhankelijk van samenwerking tussen bedrijven.

Een gedeeld EMS of dataplatform maakt het mogelijk om deze samenwerking te automatiseren. Zie bijvoorbeeld de aanpak van Spectral Energy.

6. Slimme EMS-sturing: data als sleutel

De verbindende factor tussen alle oplossingen is digitale sturing. Een slim EMS (energiemanagementsysteem) meet, voorspelt en stuurt automatisch en kan zo netcongestie oplossen. Het systeem leert van historische data, weersinformatie en marktprijzen, en optimaliseert continu. Daarmee worden alle bovengenoemde maatregelen effectiever.

• Voordelen:
  Automatische optimalisatie van verbruik, opwek en opslag; snelle terugverdientijd; schaalbaar voor meerdere locaties.
• Toepassing:
  Van laadinfra tot productiebedrijven en koelinstallaties.

Een goed voorbeeld is Zympler: een slim EMS dat realtime congestie voorkomt en capaciteit optimaliseert zonder vendor lock-in.

Wat leveren deze oplossingen op?

De opbrengst hangt af van de situatie, maar gemiddeld geldt:

• Peakshaving en load shifting: 10–25% lagere energiekosten.
• Batterijopslag: terugverdientijd 4–6 jaar bij actieve sturing.
• CBC-contracten: tot 20% lagere netkosten.
• Energy hubs: 30–40% meer capaciteit via samenwerking.
• Slim EMS: optimaliseert alle bovenstaande en verhoogt het rendement van investeringen.

Volgens Energeia zijn bedrijven met digitale sturing tot drie keer sneller in staat om congestieproblemen te omzeilen dan bedrijven zonder data-gestuurde aanpak.

Welke partijen bieden oplossingen?

Hieronder een vergelijking van leveranciers die actief zijn in verschillende vormen van congestiebeheersing.

• Flexcity
  Voordelen: aggregator voor flexibiliteitsmarkten; biedt financiële vergoedingen voor vraagsturing.
  Nadelen: minder gericht op interne sturing binnen bedrijven.
• Spectral Energy
  Voordelen: sterke focus op lokale netwerken en collectieve oplossingen; geschikt voor bedrijventerreinen.
  Nadelen: hogere complexiteit bij individuele bedrijven.
• ENGIE
  Voordelen: volledig geïntegreerde oplossingen met infrastructuur en onderhoud.
  Nadelen: risico op afhankelijkheid door vendor lock-in.
• gridX
  Voordelen: sterk softwareplatform met API-koppelingen en realtime data.
  Nadelen: vraagt IT-capaciteit bij de klant.
• Zympler
  Voordelen: combineert peakshaving, load shifting en opslag in één platform; onafhankelijk van leveranciers; eenvoudige implementatie en directe ROI.

Hoe kies je de juiste oplossing?

De beste aanpak hangt af van je situatie. Drie factoren zijn doorslaggevend:

• Profiel van je aansluiting
  Heb je vooral pieken in verbruik, teruglevering of beide?
• Beschikbare flexibiliteit
  Kun je processen verschuiven of tijdelijk stilzetten?
• Ambitie en investeringsruimte
  Wil je snel resultaat of structurele optimalisatie?

Een slim EMS helpt om de optimale mix te berekenen en gefaseerd uit te rollen, van monitoring tot automatische sturing.

Voorbeeld uit de praktijk

Een logistiek bedrijf in Brabant combineerde batterijopslag met een EMS dat pieken voorspelt en laadsessies plant. Het piekvermogen daalde met 35 procent, de energierekening met 22 procent. Een ander voorbeeld is een bedrijventerrein in Overijssel waar meerdere bedrijven hun opwek delen via een lokale energy hub. Door slimme coördinatie konden ze 30 procent meer capaciteit benutten binnen dezelfde netaansluiting.

De volgende stap: van beperking naar kans

Netcongestie hoeft geen rem te zijn, maar kan juist de aanjager zijn van innovatie. Bedrijven die nu investeren in flexibiliteit, data en slimme sturing, creëren niet alleen ruimte op het net maar ook een concurrentievoordeel. Technologie zoals een slim EMS maakt het mogelijk om energie te zien als stuurvariabele in plaats van beperking.